امروزه به دلیل جهانی شدن تجارت، رقابت بسیار سنگینی در بحث صادرات و واردات کشورهای مختلف وجود دارد و در این راستا مفاهیم متعددی در رابطه با تجارت به وجود آمده است. یکی از این مفاهیم پر کاربرد دامپینگ یا قیمت شکنی در اقتصاد است که در تجارت بین المللی بسیار مورد استفاده قرار می گیرد.
حال دامپینگ یا قیمت شکنی در علوم اقتصادی به چه معناست؟ زمانی که کشور یا شرکتی محصولی را با قیمتی به مراتب پایینتر از قیمت داخل کشور مبدا به یک کشور دیگر صادر میکند، دامپینگ اتفاق افتاده است. اغلب دامپینگ در ارتباط با یک محصول خاص صورت میگیرد که حجم قابل توجهی از صادرات آن کشور را به خود اختصاص داده است.
به عنوان مثال اگر کشور کوبا که به عنوان یکی از بزرگترین صادر کنندههای نیشکر در جهان به حساب میآید و صادرات اصلی آن، محصول نیشکر است، آن را با قیمتی به مراتب پایینتر از قیمت داخل کشور به کشور دیگری صادر کند، در این حالت در مورد آن محصول دامپینگ صورت گرفته است. اتخاذ چنین روشی قابلیت تولیدی کشور وارد کننده را به خطر میاندازد و باعث از بین رفتن قدرت تولید داخلی آن میشود. البته این مفهوم، در مورد کالاهای داخلی نیز صدق میکند. هدف از استفاده از چنین روشی در واقع حذف رقبای داخلی و سیطره کامل تولید کنندهای خاص بر بازار است.
چرا دامیپنگ ؟
یکی از بزرگترین خصوصیات دامیپنگ پر کردن بازار با محصولات مورد نظر برای حذف کردن رقبا است و در سازمان تجارت جهانی (WTO) هم مخالفتی با اعمال چنین روشی صورت نگرفته است. از طرف دیگر دست اقتصادهای وارد کننده را باز گذاشته، تا با اعمال تعرفههای یکجانبه بتوانند از تولیدات داخلی حمایت کنند.
مزایا و معایب دامپینگ چیست؟
یکی از اصلیترین مزایای دامپینگ نفوذ در بازار تجاری کشورهای رقیب است تا بتوانند محصولات خود را در بازار کشور وارد کننده فراگیر سازند. در واقع چنین رقابتی ناعادلانه است.
برای اینکه کشور صادرکننده ضررهای احتمالی را جبران کند به تولید کننده یارانه اختصاص میدهد. یکی از اصلی ترین معایب دامپینگ این است که با گذشت زمان ممکن است هزینههای سنگینی را بر دوش دولت مطبوع صادر کننده تحمیل کند. از طرف دیگر ممکن است شرکای تجاری چنین کشوری فعالیت در بازار آنها را محدود کنند و یا اینکه محدودیتهایی را در واردات چنین محصولاتی اعمال نمایند که این روند منجر به افزایش هزینههای وارداتی و بالا رفتن قیمت محصول در کشور وارد کننده میشود. به عنوان مثال ایالات متحده آمریکا در چند سال اخیر با اعمال تعرفه و سهمیهبندی برای بسیاری از محصولات چینی، باعث افزایش قیمت کالاهای این کشور به خاک خود شده است. هدف آمریکا از چنین اقدامی حمایت از تولیدات داخلی بوده است.
نگرش بینالمللی درباره دامپینگ چیست؟
در حالی که سازمان تجارت جهانی درباره اینکه دامپینگ رویهای ناعادلانه است دخالتی نکرده است، اما بسیاری از کشورهای جهان مخالف دامپینگ هستند و آن را مخالف رقابت عادلانه میدانند. اما سازمان جهانی چندین بار اعلام کرده است که اتخاذ چنین رویهای یک حرکت قانونی است مگر اینکه کشور وارد کننده بتواند ثابت کند که استفاده از این روش باعث ایجاد مشکلات عدیدهای برای شرکتهای داخلی آن شده است.
بسیاری از کشورهای جهان از روش سهمیهبندی و تعرفه برای مقابله با آنچه یک طرح غاراتگرانه میخوانند استفاده میکنند. از طرف دیگر در موافقت نامههای تجاری بسیاری از کشورها به اعمال محدودیت در دامپینگ اشاره شده است. اگرچه اثبات نقض چنین قراردادهایی بسیار دشوار است اما هر کشوری به مصلحت خود میبیند که از اعمال چنین روشی خودداری کند.
جمعبندی
دامیپنگ در واقع یک روش پیش دستانه برای تصاحب بازار رقیب به شمار میرود. بسیاری از کشورها از صنایع و محصولات خود با اعمال تعرفه، سهمیه و یارانه در برابر دامپینگ حمایت میکنند. البته به کارگیری چنین روشهایی برای مقابله با دامیپنگ یا شکست اقتصادی باعث بروز جنگ اقتصادی در بین کشورها میشود. با این حال برخی از کشورها با وجود ناعادلانه بودن دامپینگ، آن را یک رویه تجارت آزاد میدانند.